Instytut Chemii i Techniki Jądrowej działa na podstawie:
1. ustawy z dnia 30 kwietnia 2010 r. o instytutach badawczych (tekst jednolity:
Dz. U. z 2016 r., poz. 371 z późn. zm.), zwanej dalej „ustawą”;
2. zarządzenia Nr 31 Prezesa Rady Ministrów z dnia 13 grudnia 1982 r. w sprawie organizacji jednostek naukowo-badawczych i rozwojowych atomistyki (MP 1982, Nr 32 poz. 279);
3. rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 31 sierpnia 2016 r. w sprawie reorganizacji Instytutu Chemii i Techniki Jądrowej (Dz. U. 2018 poz. 1458);
4. nadzór nad Instytutem sprawuje Minister Klimatu i Środowiska. Instytut Chemii i Techniki Jądrowej jest instytutem badawczym posiadającym w latach 2013-16 kategorię A+ , a obecnie kategorię A Posiada pełne uprawnienia do nadawania stopni i tytułu w dyscyplinie naukowej – chemia. Na lata 2010-20 posiada nominację, za zgodą Rządu Polskiego na Collaborating Centre International Atomic Energy Agency, jako jeden z pięciu ośrodków w świecie, w zakresie technologii radiacyjnych. Prowadzi badania podstawowe, rozwojowe, wdrożeniowe oraz usługi w zakresie prac B+R i produkcję unikatowej aparatury oraz zaawansowanych materiałów. Prowadzi studia doktoranckie w zakresie chemii oraz posiada kartę Erasmus, jako jedyny instytut badawczy.
Znaczącą rolę w działalności Instytutu odgrywają badania podstawowe i rozwojowe, które gwarantują stały rozwój takich dyscyplin naukowych jak: chemia radiacyjna, radiochemia i radiobiologia. Instytut posiada uprawnienia do nadawania stopni doktora i doktora habilitowanego w zakresie chemii oraz prowadzi studium doktoranckie. Wydaje angielskojęzyczne czasopismo Nukleonika, posiadające IF. Instytut jest jedynym w kraju ośrodkiem prowadzącym prace naukowe i rozwojowe w czterech dziedzinach nauki i techniki:
• Radiochemii i Chemii Jądrowej,
• Radiobiologii,
• Chemii i Technologii Radiacyjnej,
• Jądrowej Inżynierii Chemicznej.
Rozwój nowoczesnego kraju bez istnienia silnej jednostki prowadzącej prace naukowe i R&D w powyższych dziedzinach, wyposażonej w dobrą infrastrukturę lokalowo-aparaturową nie jest możliwy. Badania i prace techniczne w zakresie wyżej wymienionych dziedzin nauki i techniki, z uwagi na ich specyfikę, nie mogą być prowadzone przez ośrodki akademickie. Instytut w swej strukturze posiada centra obejmujące zakresem trzy pierwsze z wyżej wymienionych grup tematycznych. Centrum Radiochemii i Chemii Jądrowej .W 2012 roku, w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka (POIG), wybudowano i oddano do użytku budynek Centrum. Jest on wyposażony w komory do pracy z emiterami alfa, beta i gamma, wraz z wysoko wykwalifikowanym personelem stanowi zaplecze badawczo-techniczne rozwoju energetyki jądrowej (zagadnienia surowców nuklearnych; uranu i toru, zagadnienia paliwa jądrowego, odpadów promieniotwórczych) oraz medycyny nuklearnej (radiofarmaceutyki dla medycyny nuklearnej, w tym PET). Prace prowadzone w Centrum Radiochemii i Chemii Jądrowej dotyczą opracowania metod otrzymywania coraz skuteczniejszych radionuklidów terapeutycznych i radionuklidów diagnostycznych oraz szerokiej gamy nowych, wysoce specyficznych radio-farmaceutyków do terapii celowanej. Badania ukierunkowane na potrzeby energetyki jądrowej obejmują prace nad nowymi metodami unieszkodliwiania odpadów promieniotwórczych, zagadnieniami przeróbki wypalonego paliwa z wydzieleniem aktynowców mniejszościowych oraz nad poszukiwaniami nowych źródeł materiałów rozszczepialnych. Jako jedyny ośrodek z Polski uczestniczy w programie EURATOM-u, dotyczącym ekstrakcyjnego wydzielania produktów rozszczepienia składników paliwa reaktorów energetycznych. Centrum Chemii i Technologii Radiacyjnej jako jedna z nielicznych jednostek naukowych na świecie, posiada kompleks akceleratorowy składający się z 6 akceleratorów. W tym stanowisko do nanosekundowej radiolizy impulsowej ( dwa w Europie). Opracowane technologie radiacyjne pozwalają na wytwarzanie opatrunków hydrożelowych i sterylizacje wyrobów medycznych, przeszczepów biostatycznych oraz materiałów biomedycznych. Technologie radiacyjne znajdują również zastosowanie w ochronie i profilaktyce zbiorów muzealnych, bibliotecznych, archiwalnych jak i w dekontaminacji mikrobiologicznej żywności, w tym suszonych ziół, przypraw korzennych i warzywnych. Radiacyjna modyfikacja polimerów jest obok sterylizacji radiacyjnej najczęściej wykorzystywanym procesem prowadzonym w warunkach przemysłowych z zastosowaniem promieniowania jonizującego. Efekty modyfikacji radiacyjnej dotyczą m.in. poprawy parametrów użytkowych izolacji i warstwy osłonowej kabli i przewodów elektrycznych.
Technologia ta pozwala na wytwarzanie polimerów z pamięcią kształtu. Posiada kadrę i sprzęt dla badania radiacyjnej odporności materiałów dla potrzeb energetyki jądrowej, obronności i medycyny. Szeroki program prac dotyczy nowych materiałów, w tym nanomateriałów. Centrum Radiobiologii tworzy medyczne podstawy ochrony radiologicznej (energetyka jądrowa, medycyna nuklearna, przemysłowe techniki jądrowe) i radioterapii (medycyna nuklearna i radiacyjna). Posiada nowoczesne laboratoria oraz wykwalifikowaną kadrę naukową, prowadzącą badania w różnych dziedzinach: radiobiologii komórkowej, dozymetrii biologicznej. Laboratorium Technik Jądrowych rozwija i wykorzystuje techniki izotopowe i techniki izotopów trwałych w gospodarce oraz w ochronie środowiska. Metody te są wykorzystywane przy ciągłym monitoringu wód gruntowych w okolicy kopalni Bełchatów. ICHTJ od wielu lat specjalizuje się w kontroli szczelności rurociągów podziemnych i naziemnych. Stosowane metody kontroli oraz wykrywania nieszczelności w obiektach inżynierskich przy użyciu znaczników promieniotwórczych, oparte są na zjawisku przemieszczania się znacznika radioizotopowego do wnętrza instalacji lub do rurociągu. Radioizotopowe metody badania szczelności są wykorzystywane do kontroli rurociągów i instalacji przemysłu naftowego (ORLEN, LOTOS, PERN). W tym zakresie posiada akredytację UDT. Rozwijane techniki instrumentalne dotyczą kontroli stężenia radonu w kopalniach i innych obiektach. Laboratorium Jądrowych Technik Analitycznych prowadzi analizy składu pierwiastkowego i oznaczeń radionuklidów w szerokiej gamie materiałów technicznych, środowiskowych i spożywczych. Wytwarza ono certyfikowane materiały odniesienia (CRM). W oparciu o technologię Instytutu w Elektrowni Pomorzany zbudowano najnowocześniejszą w świecie instalację radiacyjnego odsiarczania i odazotowania spalin z kotła opalanego węglem. W Arabii Saudyjskiej w rafinerii ARAMCO, Jedahh zbudowano instalację pilotową do do oczyszczania spalin z kotła opalanego ciężkimi frakcjami ropy.
Instytut posiada trzy laboratoria akredytowane: Laboratorium Kontroli Dawek Technologicznych, Laboratorium Kontroli Napromieniowania Żywności, Laboratorium Dozymetrii Biologicznej. Laboratorium Pomiaru Dawek Technologicznych Profil działalności: Laboratorium posiada akredytację w zakresie pomiarów dużych (technologicznych) dawek promieniowania jonizującego. Pomiar dawki pochłoniętej, tj. energii promieniowania jonizującego zaabsorbowanej przez jednostkę masy napromienianej substancji jest konieczny dla oceny parametrów ekonomicznych dowolnej technologii radiacyjnej. Jest on także niezbędny przy wprowadzaniu i utrzymywaniu systemu jakości ISO 9000 w stacjach obróbki radiacyjnej. Laboratorium opracowuje i rozwija nowe metody pomiaru dużych dawek promieniowania jonizującego, prowadzi badania porównawcze oraz wykonuje usługi w zakresie:
- pomiaru dawek promieniowania elektronowego i fotonowego (od 20 Gy do 150 kGy),
- pomiaru energii średniej i zasięgu wiązki wysokoenergetycznych elektronów,
- badania rozkładu głębinowego dawki w fantomie lub produkcie,
- badania parametrów użytkowych dozymetrów przemysłowych,
- sprzedaży dozymetrów własnej produkcji i przebadanych produktów innych wytwórców,
- ekspertyz, doradztwa i szkolenia z zakresu dozymetrii dużych dawek promieniowania jonizującego Jednostka akredytująca: Polskie Centrum Akredytacji;
Liczba procedur: 5
Zakres procedur: Akredytowane procedury pomiarowe służą do wykonywania pomiarów dawki pochłoniętej promieniowania fotonowego i elektronowego w zakresie od 20 Gy do 150 kGy. Trzy z pięciu akredytowanych metod są przeznaczone głównie do wykorzystania technologicznego.
Standardowa metoda zwana metodą Frickego oraz standardowa metoda dozymetrii EPR - alaninowej mogą być wykorzystywane także w medycynie, np. do pomiaru mocy dawki źródeł promieniowania fotonowego i elektronowego, w brachyterapii itp.
Samodzielne Laboratorium Identyfikacji Napromieniowania Żywności Profil działalności: W Laboratorium dokonuje się stwierdzenia (w oparciu o próbki), bądź wykluczenia faktu czy partie żywności były poddane uprzednio działaniu promieniowania jonizującego. Identyfikacja napromieniowania prowadzona jest przy zastosowaniu metod elektronowego rezonansu paramagnetycznego (EPR) i termoluminescencji. Metody są przystosowane do wykrywania napromieniowania przypraw, ziół, warzyw, orzechów, produktów mięsnych, ryb i skorupiaków. Wydawane certyfikaty stanowią podstawę dopuszczenia do obrotu badanej partii produktu bądź jej zakwestionowania zgodnie z przepisami państwowymi o obrocie napromieniowaną żywnością.
Jednostka akredytująca: Polskie Centrum Akredytacji
Liczba procedur: 3
Zakres procedur:
1. Procedura badawcza - PBSLINŻ-01 - odpowiadająca normie PNEN1786:2000. Analiza jakościowa żywności zawierającej kości. Badanie fizyczne obecności substancji paramagnetycznych (centrów paramagnetycznych w krystalicznym hydroksyapatycie, składniku mineralnym kości, metodą spektroskopii EPR. Dawka promieniowania jonizującego > 0,5 kGy.
2. Procedura badawcza - PBSLINŻ-02 - odpowiadająca normie PN-EN 1787:2001. Analiza jakościowa żywności zawierającej celulozę. Badanie fizyczne obecności substancji paramagnetycznych (rodniki celulozowe w żywności pochodzenia roślinnego) metodą spektroskopii EPR. Dawka promieniowania jonizującego 0,5 kGy - 5,0 kGy w zależności od rodzaju żywności.
3. Procedura badawcza - PBSLINŻ-03 - odpowiadająca normie PN-EN 1788:2002. Analiza jakościowa żywności zawierającej minerały krzemianowe. Badanie fizyczne termoluminescencji minerałów krzemianowych metodą pomiaru termoluminescencji. Dawka promieniowania jonizującego > 0,1 kGy. Ilość minerałów krzemianowych > 0,1 mg.;
Laboratorium Dozymetrii Biologicznej W Pracowni Dozymetrii Biologicznej oznacza się dawkę pochłoniętą promieniowania jonizującego w organizmie ludzkim przy pomocy różnych metod dozymetrii biologicznej:
analizy częstości chromosomów dicentrycznych,
analizy mikrojąder (ręcznej i semi-automatycznej),
analizy translokacji przy pomocy techniki FISH,
analizy częstości ognisk histonu gamma-H2AX,
analizy częstości dodatkowych fragmentów acentrycznych przy pomocy przedwczesnej kondensacji chromatyny PCC,
Dodatkowo badania genotoskyczności zgodnie z normami OECD 473 i 487 prowadzone są przy pomocy analizy aberracji chromosomowych lub mikrojąder na liniach komórkowych. Badanie akredytowane wykonywane przez Pracownię Dozymetrii Biologicznej – analiza częstości chromosomów dicentrycznych ; AB 1577 Oznaczanie dawki pochłoniętej promieniowania gamma 60Co i promieniowania X o energii 200 keV na podstawie oceny częstości występowania chromosomów dicentrycznych w ludzkich limfocytach krwi obwodowej. Zakres metody: 0,2 Gy - 4 Gy.
Metoda cytogenetycznej dozymetrii biologicznej.

Stacja Sterylizacji Radiacyjnej

Stacja Sterylizacji Radiacyjnej posiada Certyfikat Zarządzania Jakością Nr M-7/1/2007 z dn. 10-05- 2007 r. wydany przez Polskie Centrum Badań i Certyfikacji S.A.
Certyfikat ten potwierdza spełnienie przez Stację wymagań normy PN-EN ISO 13485:2005 w zakresie projektowania i przeprowadzania napromieniowania wyrobów medycznych.

Stacja Radiacyjnego Utrwalania Płodów Rolnych
Stacja Radiacyjnego Utrwalania Płodów Rolnych jest wpisana na listę SANCO/D/3/JLDF/LA D
(2004)zatwierdzonych przez UE listę stacji wykorzystujących promieniowanie jonizujące do obróbki żywności i jej składników zgodnie z artykułem 7(4) Dyrektywy 1999/2/EC