O racjonalnej gospodarce odpadami komunalnymi i skutecznych metodach postępowania z odpadami promieniotwórczymi 12 marca 2024 r. w Warszawskim Domu Technika, dyskutowali członkowie Komisji Ochrony Środowiska Federacji Stowarzyszeń Naukowo Technicznych - Naczelnej Organizacji Technicznej. Spotkanie miało charakter hybrydowy. Niektórzy członkowie Komisji uczestniczyli zdalnie w tym posiedzeniu.

Przedmiotem obrad były zagadnienia związane z rolą i miejscem energii odnawialnej w ochronie środowiska w kontekście zrównoważonego rozwoju, a także sposoby postępowania z odpadami promieniotwórczymi obecnie oraz po uruchomieniu pierwszej w kraju elektrowni jądrowej.

W Polsce wytwarza się rocznie ok. 14,5 mln ton odpadów komunalnych, w tym ok. 4,5 mln ton nienadających się do powtórnego wykorzystania ani recyklingu. Jedynym racjonalnym sposobem na ich zagospodarowanie jest termiczna obróbka z odzyskiem energii elektrycznej i cieplnej. Taką rolę pełni Zakład Termicznego Unieszkodliwiania Odpadów Komunalnych (ZTUOK) w Koninie. Jest to jedna z 9 spalarni działających w kraju.

W swojej prezentacji Paulina Rachuba-Lutecka z Miejskiego Zakładu Gospodarki Odpadami Komunalnym Sp. z o.o. w Koninie, przedstawiła obszerną informację o funkcjonowaniu poszczególnych instalacji wchodzących w skład zakładu, czyli spalarni, sortowni, składowisku i kompostowni.

Zakład Termicznego Unieszkodliwiania Odpadów Komunalnych, który oddany został do użytku pod koniec 2015 roku, obsługuje 36 samorządów okręgu konińskiego, zamieszkiwanego przez 370 tys. osób. Spalarnia przygotowana jest do przetwarzania termicznego 94 tys. ton odpadów rocznie. Układ technologiczny zapewnia odzysk ciepła dostarczanego do miejskiego sytemu ciepłowniczego w ilości 120 –140 tys. GJ rocznie oraz 47 tys. MWh energii elektrycznej wytwarzanej w kogeneracji i wprowadzonej do sieci krajowej.

Omawiając działalność termicznej instalacji Paulina Rachuba-Lutecka swoją uwagę skoncentrowała też na bezpieczeństwie jest oddziaływania na środowisko, korzyściach dla mieszkańców wynikających z mniejszych opłat za prąd i ciepło oraz na wyzwaniach technologiczno-środowiskowych jakie są stawiane tego typu zakładom m.in. w zakresie emisji zanieczyszczeń, zarządzania środowiskowego czy magazynowania odpadów. Podsumowaniem wystąpienia prelegentki może być motto, którym opatrzyła swoją prezentację „Świat czysty jest piękniejszy”.

Kolejna prezentacja poświęcona była odpadom promieniotwórczym, które powstają w wyniku stosowania radioizotopów w medycynie, przemyśle i badaniach naukowych oraz w czasie eksploatacji jądrowego reaktora badawczego MARIA w Otwocku.

Informacje o sposobach postępowania z odpadami promieniotwórczymi obecnie i po uruchomieniu elektrowni jądrowej przedstawił Krzysztof Madaj z Instytutu Chemii i Techniki Jądrowej. Polska posiada ponad 60 lat doświadczenia w bezpiecznym zarządzaniu odpadami promieniotwórczymi, powstającymi w wyniku zakończonej już eksploatacji reaktora badawczego Ewa i działającego Maria oraz wykorzystywaniu izotopów promieniotwórczych w medycynie, nauce i przemyśle. Plany dotyczące składowania docelowego odpadów promieniotwórczych i wypalonego paliwa jądrowego pochodzących z energetyki jądrowej zakładają wybudowanie w naszym kraju zarówno nowego, powierzchniowego składowiska dla nisko- i średnioaktywnych odpadów promieniotwórczych, jak i głębokiego składowiska na odpady wysokoaktywne oraz wypalone paliwo jądrowe.

W Polsce mamy obecnie jedyne składowisko odpadów promieniotwórczych, działające od 1961 r., znajdujące się w gminie Różan. Trafiają tam odpady krótkożyciowe i długożyciowe nisko i średnioaktywne. Składowisko to nie jest przeznaczone do przechowywania i składowania odpadów promieniotwórczych pochodzących z energetyki jądrowej. Zatem konieczne jest wybudowanie nowego składowiska, ponieważ w 2033 r. ma powstać w Polsce pierwsza elektrownia jądrowa na Pomorzu.

Ministerstwo Klimatu i Środowiska w sierpniu 2023 r. ogłosiło nabór dla gmin chętnych do udziału w procesie wyboru miejsca na nowe składowisko powierzchniowe odpadów promieniotwórczych nisko- i średnioaktywnych krótkożyciowych (NSPOP). W listopadzie ogłoszono przedłużenie naboru, ponieważ nikt się nie zgłosił. Choć samo wzięcie udziału w naborze nie przesądza o lokalizacji, to na razie nie ma chętnych gmin do tego, aby sprowadzać na swój teren odpady promieniotwórcze. Poszukiwania lokalizacji nadal trwają. Kluczowym warunkiem powodzenia procesu budowy NSPOP jest dialog ze społecznością lokalną w celu uzyskania jej akceptacji dla tej inwestycji.

Zakończenie posiedzenia poprzedziła ożywiona dyskusja dotycząca obu przedstawionych prezentacji.