IZOTOPY URANU 234U I 238U W ŚRODOWISKU POŁUDNIOWEGO BAŁTYKU.
A. Boryło, B. Skwarzec
UG Gdańsk


W środowisku morskim uran występuje na dwóch stopniach utlenienia, jako U(IV) i U(VI), przy czym związki chemiczne uranu, w których pierwiastek ten występuje w formie zredukowanej są słabo rozpuszczalne. Izotopy uranu 234U i 238U w środowisku morskim nie znajdują się w stanie równowagi promieniotwórczej, przy czym większa nierównowaga występuje w wodzie morskiej niż w osadach dennych. Zwłaszcza w warunkach redukcyjnych środowiska morskiego, ze względu na możliwą redukcję rozpuszczalnych związków U(VI) do słabo rozpuszczalnych form U(IV), analiza wartości stosunku aktywności 234U/238U pozwala na określenie udziału antropogenicznego uranu samorzutnie tworzonego w fazie stałej osadów dennych.

Na obszarze południowego Bałtyku występują rejony, gdzie stwierdza się obecność siarkowodoru (warunki redukcyjne). Są to Głębia Gdańska oraz Głębia Bornholmska. Z uwagi na możliwą redukcję U(VI) do U(IV) oraz depozycję autogenicznego uranu na tym obszarze można oczekiwać podobnych wartości stosunku aktywności 234U/238U w wodzie przydennej, wodzie porowej oraz powierzchniowych osadach dennych i powinny być one zbliżone do wartości charakterystycznej dla wody bałtyckiej (1,17). Przeprowadzone badania wykazały zróżnicowaną zawartość uranu w osadach dennych obszaru południowego Bałtyku i wskazały, że stężenie uranu w osadach dennych wzrasta z głębokością rdzenia, co świadczy o jego dyfuzji z osadów dennych do wody przydennej za pośrednictwem wody porowej i na skutek zmian diagenetycznych zachodzących w materiale osadowym. Analiza osadów dennych z obrzeża Ławicy Słupskiej wykazała, że wartość stosunku aktywności 234U/238U maleje z głębokością rdzenia osadu, a obecność siarkowodoru w Głębi Gdańskiej i Bornholmskiej jedynie nieznacznie wpływa na depozycję autogenicznego uranu, co świadczy o małej intensywności wytrącania uranu(IV) z wody naddennej do osadów dennych w akwenach redukcyjnych południowego Bałtyku. Na przykładzie próbek osadów dennych i wody przydennej pobranych w 1998 roku (po powodzi w 1997 roku) wykazano wpływ wód słodkich (rzecznych) na podwyższenie zawartości uranu w wodzie morskiej i osadach dennych oraz wysnuto przypuszczenie, że w rejonie Zatoki Gdańskiej stosunek aktywności 234U/238U jest wyznaczony proporcją, w jakiej mieszają się wody wiślane z wodami bałtyckimi. Otrzymane wyniki dowodzą, że uran w osadach dennych jest głównie pochodzenia terygenicznego oraz pozwalają na stwierdzenie, że główną drogą migracji uranu w ekosystemie tego akwenu jest sedymentacja materiału lądowego i zawiesiny rzecznej.


Powrót