Monografie - 2010

PRZEDMOWA

Monografia „Analiza instrumentalna w badaniach przeszczepów tkankowych sterylizowanych radiacyjnie” stanowi trzeci tom materiałów przygotowanych na potrzeby szkoleń personelu Krajowego Centrum Bankowania Tkanek i Komórek, przeprowadzonych w roku 2009 w ramach umowy między Urzędem Komitetu Integracji Europejskiej (UKIE) a Instytutem Chemii i Techniki Jądrowej (IChTJ) nr 10933/JFK/PPt-DII/2008-TF2006/018-180.03.04.0 „Opracowanie i wdrożenie programu szkoleń dla personelu interdyscyplinarnego laboratorium Krajowego Centrum Bankowania Tkanek i Komórek”. Przeprowadzone szkolenia stanowiły wsparcie przy wdrażaniu Dyrektywy 2004/23/WE w ramach projektu PL2006/018-180.03.04.
Sterylizacja radiacyjna tkanek przeznaczonych do przeszczepów zapewnia ich bezpieczeństwo mikrobiologiczne. Może jednak powodować powstawanie związków, które będą obniżały jakość transplantacyjną przeszczepów.
Do związków wrażliwych na promieniowanie radiacyjne należą głównie lipidy i białka będące jednocześnie głównymi składnikami materiału biologicznego. W wyniku pierwotnych i wtórnych reakcji radiacyjnych następuje zrywanie wiązań chemicznych w lipidach. W triacyloglicerolach radioliza polega na rozerwaniu wiązań estrowych, prowadząc do powstania węglowodorów: alkanów, alkadienów, alkatrienów oraz alkilocyklo-butanonów. Nie bez znaczenia jest możliwość powstawania dialdehydu malonowego - toksycznego produktu procesu oksydacji lipidów.
W przypadku tkanek o wysokiej zawartości kolagenu sterylizacja radiacyjna może wywoływać zmiany w jego strukturze, zmieniając właści-wości mechaniczne tkanki.
Z tego względu konieczne jest monitorowanie procesu sterylizacji radiacyjnej tkanek w celu zapewnienia ich bezpieczeństwa i jakości transplantacyjnej. Należy zauważyć, że poziom zmian w napromienionych tkan-kach jest niski i możliwy do wykrycia i oszacowania tylko przy użyciu nowoczesnych technik analitycznych. Obecnie stosowane metody chromatograficzne osiągnęły taki stopień rozwoju, że zapewniają możliwość wykrywania, identyfikowania i oznaczania substancji analizowanej w próbce na bardzo niskim poziomie stężeń, także w ilościach śladowych, wobec wielu innych związków chemicznych. Najważniejszą techniką wykrywania zmian w sterylizowanych radiacyjnie przeszczepach tkankowych jest metoda UPLC, która jest najnowocześniejszą techniką chromatografii cieczowej, odznaczającą się znacznie wyższą wykrywalnością niż szeroko stosowana wcześniej HPLC. Podobną wysoką wykrywalność i czułość zapewnia technika chromatografii gazowej sprzężona z detektorem mas (GC/MS).

prof. dr hab. inż. Jacek Michalik
dr inż. Jarosława Rutkowska