Dozymetria biologiczna
Jednym z zadań CeRaDu jest umiejętność odpowiedzi na pytanie, ważne dla ludzi narażonych na częste ekspozycje na promieniowanie: czy otrzymali dawkę promieniowania zagrażającą zdrowiu ? Odpowiedzi można udzielic na podstawie badań biodozymetrycznych z zastosowaniem wdrożonych w zakładzie metod cytogenetycznych, opisanych poniżej. Są to :
- metoda kometowa i test ognisk histonu γH2AX do badania uszkodzeń początkowych DNA i ich naprawy,
Limfocyt kontrolny (A) i napromieniony dawką 3 Gy promieniowania X
Ogniska histonu γH2AX w jądrach komórek jajnika chomika chińskiego. Komórki kontrolne (A), komórki napromienione dawką 1 Gy promieniowania X (B)
- metoda mikrojądrowa do wstępnego oszacowania dawki,
- metoda fluorescencyjnej hybrydyzacji in situ (FISH) do analizy aberracji chromosomowych,
- metoda oceny częstości występowania chromosomów dicentrycznych jako swoistego markera narażenia na promieniowanie jonizujące.
- metoda przedwczesnej kondensacji chromosomów (PCC)
Komórka dwujądrzasta z dobrze widocznymi dwoma mikrojądrami
Chromosomy człowieka wybarwione metodą m-FISH. Komórka napromieniona dawką 2 Gy jonów węgla o energii 11,4 MeV. Wyraźnie widoczne translokacje w obrębie chromosomu 3 i 10
Metody biodozymetryczne nie mierzą bezpośrednio skażenia radionuklidami ani natężenia promieniowania, a jedynie wybrane skutki jego działania. Porównanie ich ze skutkami po znanych dawkach ocenionymi w badaniach modelowych pozwala na oszacowanie dawki pochłoniętej. Wymienione metody cytogenetyczne określają z różną czułością i dokładnością stopień uszkodzenia DNA chromosomowego.Znając zależność między stopniem uszkodzenia i dawką promieniowania (krzywa kalibracyjna „dawka-efekt”) można odtworzyć wielkość dawki na jaką eksponowany był badany osobnik. Możliwość stosunkowo prostej i wiarygodnej oceny dawki metodami dozymetrii biologicznej powoduje, że obecnie są one niezbędnym elementem ochrony radiologicznej i bezpieczeństwa jądrowego.
Automatyczny mikroskop Zeiss z systemem do analizy obrazu Metasystems (Niemcy), wykorzystywany do dozymetrii biologicznej w Instytucie Chemii i Techniki Jądrowej.
